Nhân dân hai nước ngày càng quan tâm đến nhau nhiều hơn, sẵn sàng chia sẻ, hỗ trợ trong những thời khắc khó khăn.

Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ đã có những hỗ trợ lẫn nhau để cùng vượt qua giai đoạn đại dịch Covid-19, hay hai đoàn cứu hộ cứu nạn của Việt Nam tới giúp đỡ khắc phục thảm họa động đất tháng 2/2023 là những minh chứng rõ nét nhất cho tinh thần “tương thân tương ái” giữa hai nước. 

Về kinh tế, năm 2017 đã đánh dấu mốc lịch sử trong trao đổi thương mại, khi kim ngạch thương mại hai chiều đạt 3,2 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành đối tác lớn thứ 2 của Thổ Nhĩ Kỳ trong số các nước Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), sau Malaysia. Đại dịch Covid-19 đã tác động không nhỏ tới thương mại song phương, năm 2021 chỉ đạt 1,6 tỷ USD, năm 2022 kim ngạch thương mại có dấu hiệu hồi phục, đạt hơn 2 tỷ USD. 

Quan trọng hơn, Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ xem nhau là đối tác kinh tế quan trọng, tin cậy, nhiều tiềm năng, và là cửa ngõ để tiếp cận với thị trường khu vực xung quanh. Trong năm 2019 và 2022, Thổ Nhĩ Kỳ lần lượt công bố “Sáng kiến châu Á mới” và “Chiến lược tăng cường thương mại với các quốc gia ở xa”, trong đó đều đề cập tới ASEAN và Việt Nam là đối tác tiềm năng.

Với Việt Nam, đề án phát triển quan hệ Việt Nam và khu vực Trung Đông – Châu Phi luôn đặt Thổ Nhĩ Kỳ ở vị trí có tầm ảnh hưởng lớn về kinh tế tới khu vực. 

 Vậy mục đích, ý nghĩa và những nội dung trọng tâm trong chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Thổ Nhĩ Kỳ lần này là gì, thưa ông?

Chuyến thăm của Thủ tướng  Phạm Minh Chính tới Thổ Nhĩ Kỳ lần này đóng vai trò hết sức quan trọng. Đây là chuyến thăm chính thức đầu tiên của một vị Thủ tướng Chính phủ ta tới Thổ Nhĩ Kỳ trong bối cảnh hai nước đang có những hoạt động kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao song phương.

Chuyến thăm không chỉ khẳng định mong muốn thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ của Đảng, Nhà nước ta, mà còn tạo dựng những nền tảng cơ sở, có tính định hướng cho những bước phát triển tiếp theo. 

Một trong những nội dung chính của chuyến thăm là kinh tế, thương mại. Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ phát biểu khai mạc Diễn đàn doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ - Việt Nam. Việc Thủ tướng tham dự, gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy mong muốn hợp tác với các doanh nghiệp quan tâm tới Việt Nam, kéo gần hơn cộng đồng doanh nghiệp hai nước.

Thổ Nhĩ Kỳ là cầu nối cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường EU và Trung Đông

Đại sứ đánh giá thế nào về tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới?

Tôi tin tưởng quan hệ Việt Nam – Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có những sự thay đổi về chất trong thời gian tới. Nhiều nội dung hợp tác mới đang được mở rộng, được hai bên trao đổi thường xuyên ở nhiều cấp, trong đó bao gồm hợp tác về an ninh quốc phòng. 

Với nhiều dư địa phát triển, hợp tác kinh tế thương mại được kỳ vọng sẽ có những bước tiến vượt bậc. Nếu tận dụng tốt, Thổ Nhĩ Kỳ là cầu nối cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường EU và Trung Đông, trong khi Việt Nam là cửa ngõ cho các doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ chạm tới khu vực ASEAN đang phát triển nhanh chóng. Đầu tư cũng là yếu tố tôi rất kỳ vọng.

Với thế mạnh trong xây dựng cơ sở hạ tầng, du lịch và công nghệ của Thổ Nhĩ Kỳ, tôi mong hai nước có thể tăng cường trao đổi, có các dự án chung đạt hiệu quả cao. 

Hợp tác về văn hóa, du lịch có rất nhiều tiềm năng. Hai nước đều có lịch sử văn hóa hào hùng, những địa điểm, di tích lịch sử quan trọng hay thiên nhiên hùng vĩ. Thông qua các hoạt động du lịch, người dân hai nước có thể hiểu thêm về đất nước, văn hóa, con người của nhau, cũng như tăng cường hợp tác du lịch, trải nghiệm lẫn nhau. 

Đại sứ có kỳ vọng gì vào chuyến thăm lần này, những lĩnh vực hợp tác song phương nào sẽ được ưu tiên?

Chuyến thăm sẽ khẳng định sự tin cậy lẫn nhau, quyết tâm từ cấp cao nhất trong phát triển quan hệ song phương. 

Kinh tế thương mại đầu tư chắc chắn sẽ là ưu tiên hàng đầu. Tất nhiên, những lĩnh vực khác như du lịch, giáo dục, an ninh, quốc phòng cũng sẽ thu hút sự quan tâm của cả hai phía Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ. 

Mặt khác, cũng cần phải thấy còn rất nhiều khó khăn, trở ngại trong quá trình hợp tác. Sự tin cậy, nỗ lực thúc đẩy hợp tác sẽ là một trong những giải pháp hiệu quả nhằm khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình thúc đẩy quan hệ hai nước. 

Thủ tướng và phu nhân tới Ankara, bắt đầu thăm chính thức Thổ Nhĩ Kỳ

Đánh giá của truyền thông quốc tế nhận định, tên lửa mà Iran sử dụng trong cuộc tấn công mới nhất vào Israel có thể là Fattah, hoặc Khaibar Shikan.

Trong đó, tên lửa Fattah được Iran công bố vào tháng 6/2023. Nó được cho có thể đạt tốc độ Mach 5, và có tầm bắn lên tới 1.400km. Phía Iran từng cho biết, Fattah có thể vượt qua các hệ thống phòng thủ, tấn công chúng, và dọn đường cho chuỗi tên lửa đạn đạo tiếp theo làm nhiệm vụ.

Còn tên lửa Khaibar Shikan có tốc độ di chuyển từ Mach 2 - 3. Nó được trang bị hệ thống cánh để cải thiện độ chính xác hoạt động, cùng tầm bắn là 1.400km. 

Khi số lượng lớn tên lửa được phóng đi với tốc độ cao, các hệ thống phát hiện và đánh chặn có thể gặp khó khăn trong việc xử lý cùng lúc. Do đó, một trong những chiến lược của Iran là phóng số lượng lớn tên lửa cùng lúc vào một mục tiêu cụ thể của đối phương. 

Theo báo chí nước ngoài, Căn cứ không quân Nevatim ở phía nam Israel là một trong những mục tiêu chính trong đòn tấn công từ Iran. Theo đó, 32 tên lửa Iran đã bay tới các khu vực trống, các công trình, và cánh đồng xung quanh căn cứ. Tuy nhiên, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) nhấn mạnh không có chiến đấu cơ nào của nước này bị hư hại trong cuộc tấn công của Iran.

Dựa trên các cảnh quay video được đăng trên mạng xã hội, các chuyên gia quốc tế cũng đã ghi nhận những cuộc tấn công khác xảy ra gần trụ sở Mossad ở khu vực Glilot, và các công trình bên trong Căn cứ không quân Tel Nof nằm gần thành phố Rehovot. 

Sau 6 tháng kể từ cuộc tấn công hồi tháng 4, Iran đã điều chỉnh và cải thiện chiến lược tấn công. Theo đó, Iran từ bỏ các cuộc tấn công bằng UAV để chuyển sang phóng tên lửa đạn đạo, và chỉ mất khoảng 12 phút để bay đến lãnh thổ Israel.

Dù quân đội Iran đã nhắm vào các căn cứ của IDF, nhưng vẫn không vô hiệu hóa được các lực lượng của Israel. Tuy nhiên, một số người cho rằng trong lần tới, Iran có thể sẽ cố gắng tấn công các cơ sở năng lượng của Israel, mà nhiều cơ sở trong số này nằm gần các trung tâm dân cư. 

Theo báo chí nước ngoài, dường như các hệ thống phòng thủ của Israel đã dễ bị tổn thương hơn trong cuộc tấn công của Iran vào ngày 1/10. Theo đó, khoảng 80% tên lửa Iran được báo cáo đã bị đánh chặn. Tỷ lệ này thấp hơn so với hồi tháng 4, khi IDF tuyên bố tỷ lệ đánh chặn là 99%.

Tuy nhiên, tỷ lệ đánh chặn thấp hơn có thể là do nhiều tên lửa Iran đã bay tới các vùng đất trống, nơi chúng có thể gây ra ít, hoặc không gây ra thiệt hại cho Israel. Một yếu tố khác là Israel quyết định không cố gắng đánh chặn tất cả 180 tên lửa Iran đang bay tới do kho dự trữ tên lửa đánh chặn Arrow 2 và Arrow 3 chỉ có hạn. Nói cách khác, IDF có thể đã chọn giữ lại các tên lửa đánh chặn để đối phó với các cuộc tấn công tiềm tàng trong tương lai của Iran nhằm vào các trung tâm dân cư. 

Thêm một yếu tố được tính tới là mức chi phí cho vũ khí. Cụ thể, chi phí sửa chữa nhà chứa máy bay, hoặc đường băng bị hư hại tại các căn cứ không quân là thấp hơn nhiều so với chi phí sử dụng tên lửa đánh chặn Arrow.

Ông Biden điện đàm với Thủ tướng Israel, IDF bắn hạ điệp viên Hezbollah ở Syria

Chính phủ cũng đưa ra các kế hoạch hành động và quy hoạch của các ngành như kế hoạch quốc gia triển khai Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất đến năm 2030 nhằm quản lý chặt chẽ diện tích rừng tự nhiên, không làm mất rừng và suy thoái đất; kế hoạch hành động giảm phát thải khí metan đến năm 2030 nhằm giảm phát thải khí metan từ các lĩnh vực quan trọng như quản lý chất thải rắn, chăn nuôi, tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch và trồng trọt.

Tôi rất tâm đắc và hiểu được tầm nhìn của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong lộ trình thực hiện các cam kết về chống biến đổi khí hậu.

HSBC được truyền cảm hứng bởi kế hoạch quốc gia chuyển đổi xanh của Việt Nam. Chúng tôi sẽ nỗ lực hết mình giúp Việt Nam thực hiện con đường này.

Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành Giao thông và gần đây là quy hoạch phát triển điện 8, quy hoạch phát triển năng lượng tổng thể quốc gia cũng là những hành động nhằm cụ thể hóa cam kết tại COP26 của Việt Nam.

Đặc biệt, vào tháng 12/2022, Việt Nam là nước thứ 3 trên thế giới thông qua Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP) với các nước G7, EU, Đan Mạch và Na Uy (Nhóm đối tác IPG). 

“Đây là điều mang tính bước ngoặt”, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường của UNDP tại Việt Nam nhận định.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban thư ký JETP, có 4 nhóm công tác đặt tại 4 Bộ chủ trì gồm: Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương.

Ngày 1/12, tại COP28 ở Dubai (UAE), Việt Nam và Nhóm đối tác IPG đã thống nhất thông qua và công bố chính thức kế hoạch huy động nguồn lực JETP. 

Ông Đào Xuân Lai cho rằng, 15,5 tỷ USD được Nhóm đối tác IPG và nhóm đối tác các thể chế tài chính vì phát thải ròng bằng 0 (Glasgow Financial Alliance for Net Zero - GFANZ) cam kết trong khuôn khổ JETP là bước khởi đầu rất quan trọng.

Tuy nhiên, khoản tài chính này chỉ là một đóng góp “nhỏ” trong tổng nguồn vốn tài chính cần cho quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam. Riêng khoản đầu tư cần thiết cho phát triển ngành điện của Việt Nam đến năm 2030 là 134,5 tỷ USD. 

Do đó, dự kiến các điều khoản và điều kiện các khoản tài chính của JETP cần có mức độ hấp dẫn hơn so với các khoản vay trên thị trường để có thể tạo xúc tác cho nhiều khoản đầu tư của khu vực tư nhân.

Việt Nam là thị trường hấp dẫn để đầu tư các ngành kinh tế xanh

Theo ông Đào Xuân Lai, bên cạnh chuyển dịch năng lượng, Việt Nam cũng đã và đang tham gia tích cực vào đàm phán quốc tế, cam kết và triển khai các công ước liên quan như thông qua Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu mới được những nước tham gia Công ước Đa dạng Sinh học (CBD) thông qua tại COP15.

Việt Nam hiện đang tham gia và đóng góp tích cực vào quá trình đàm phán một công ước có tính chất ràng buộc pháp lý về ô nhiễm nhựa; đang thúc đẩy mạnh kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số.

Các nỗ lực này đóng vai trò quan trọng trong giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm tài nguyên, giảm ô nhiễm môi trường, phục hồi tự nhiên và đa dạng sinh học.

Ngoài ra, Việt Nam cũng đang nỗ lực cải cách thể chế, tạo môi trường đầu tư minh bạch hơn, trách nhiệm hơn, hấp dẫn và an toàn hơn nhằm thu hút cả đầu tư nước ngoài chất lượng cao và đầu tư từ khối tư nhân trong nước. 

Các tập đoàn và doanh nghiệp quốc tế, đa quốc gia và ở các nước phát triển vẫn đang coi Việt Nam là thị trường hấp dẫn để đầu tư vào những ngành kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, ít phát thải carbon và công nghệ cao.

Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường của UNDP tại Việt Nam khuyến nghị, để tiếp tục đẩy nhanh thực hiện cam kết giảm mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần đẩy nhanh hơn nữa cải cách thể chế, chính sách nhất là trong ngành năng lượng, chính sách đầu tư và tài chính. 

Đồng thời, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào nghiên cứu và triển khai, thúc đẩy hợp tác để chuyển giao công nghệ. Cụ thể như chuyển đổi năng lượng công bằng cần có được công nghệ xanh, công nghệ mới tiên tiến liên quan đến các lĩnh vực điện gió ngoài khơi, pin mặt trời, pin, thu giữ carbon, sử dụng và lưu trữ carbon và hydro xanh. 

Việt Nam cũng cần đào tạo thêm, đào tạo lại, nâng cao kỹ năng và chất lượng nguồn nhân lực hiện đang làm việc trong các ngành năng lượng hóa thạch (mỏ than, nhà máy điện than) để nguồn nhân lực này có thể đáp ứng được các kỹ năng mới về việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và chuỗi cung ứng.

“Bằng cách tăng cường năng lực, cải cách thể chế, tiếp tục khai thác các cơ hội của toàn nền kinh tế và đảm bảo sự phối hợp liên ngành, Việt Nam có thể đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0, hỗ trợ các mục tiêu chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững của đất nước”, ông Đào Xuân Lai kỳ vọng.

Thông điệp mạnh mẽ về một Việt Nam 'đã nói là làm' tại COP28